บทความ

             ในสถานการณ์คับขันอย่างเหตุการณ์เพลิงไหม้นั้น วัสดุอุปกรณ์หรือสิ่งที่คนส่วนใหญ่นิยมใช้ดับเพลิง นอกเหนือการใช้น้ำดับเพลิง นั่นคือการใช้ถังดับเพลิงเข้าระงับเพลิง ซึ่งถือเป็นวิธีที่ได้ผลและมีประสิทธิภาพวิธีหนึ่ง เพราะในปัจจุบันหลายสถานที่ล้วนแล้วแต่มีการติดตั้งระบบดับเพลิง รวมถึงมีถังดับเพลิงติดตั้งประจำจุดต่างๆ สามารถพบเห็นได้โดยทั่วไป เพื่อความสะดวกในการใช้งานในกรณีที่เกิดเหตุเพลิงไหม้ การใช้งานถังดับเพลิงอย่างถูกวิธีจะช่วยให้ช่วยดับเพลิงได้อย่างมีประสิทธิภาพ ลดการสูญเสียได้เป็นอย่างดี  แต่ยังมีอีกหลายคนที่ยังขาดความรู้ความเข้าใจในการใช้งานถังดับเพลิงอย่างถูกต้อง ดังนั้นการศึกษาวิธีการใช้ถังดับเพลิงจึงเป็นสิ่งที่มีความจำเป็นสำหรับคนทั่วไป เพราะทุกคนล้วนแล้วแต่มีโอกาสตกอยู่ในสถานการณ์เหตุเพลิงไหม้แทบทั้งสิ้น
             
             ถังดับเพลิงถือเป็นหนึ่งในอุปกรณ์ที่ใช้ระงับเหตุเพลิงไหม้เบื้องต้นได้ดีอย่างหนึ่ง กล่าวคือ ถังดับเพลิงสามารถใช้ดับไฟ กรณีที่เพิ่งเกิดเหตุ ไฟเพิ่งลุกลามไม่มาก หรือเพลิงยังไม่ลุกลามเป็นวงกว้างนั่นเอง โดยทั่วไปมีขนาดและน้ำหนักไม่มากเกินไป คนทั่วไปสามารถยก หรือนำไปใช้ในที่ต่างๆ ได้ง่าย นิยมใช้ตามอาคาร บ้านเรือน โรงงานอุตสาหกรรม ห้างร้าน หรือหน่วยงานทั่วไป เรียกได้ว่าเป็นอุปกรณ์ที่มีความสำคัญประจำสิ่งปลูกสร้างทุกแห่ง นอกจากนี้ยังเป็นอุปกรณ์สำคัญที่มีประจำรถยนต์และรถโดยสาร หรือยานพาหนะอื่นๆ ทั่วไปอีกด้วย
           
             ถังดับเพลิงมีมากมายหลายชนิด หลายประเภท หลายขนาด ซึ่งเหมาะกับการดับไฟที่เกิดจากเชื้อเพลิงแต่ละประเภท ส่วนใหญ่ที่เราพบเห็นโดยทั่วไปนั้น คือ ถังดับเพลิงชนิดผงเคมีแห้ง (Dry Chemical Extinguishers) ตัวถังมีสีแดง ภายในบรรจุผงเคมีและก๊าซที่มีแรงดัน อย่างก๊าซไนโตรเจน ส่วนประกอบหลักของถังดับเพลิงประกอบด้วย ตัวถัง มาตรวัดความดัน สายฉีด หูหิ้วหรือหูจับ และตัวบังคับการฉีด มีทั้งขนาด 2 ปอนด์, 5 ปอนด์, 10 ปอนด์ 15 ปอนด์ และ 20 ปอนด์ สามารถดับไฟที่มีเชื้อเพลิงจากของแข็งทั่วๆ ไป อย่าง ไม้ กระดาษ ผ้า ขยะ พลาสติก หรือที่เรียกชนิดของเชื้อเพลิงกลุ่มนี้ว่า Class A รวมถึงสามารถดับไฟที่เกิดจากเชื้อเพลิงในกลุ่ม Class B เช่น น้ำมันเบนซิน แอลกอฮอล์ หรือก๊าซติดไฟต่างๆ ได้อีกด้วย นอกจากนี้ยังสามารถดับไฟที่มีเชื้อเพลิงจากอุปกรณ์ไฟฟ้า เช่น ปลั๊กไฟ สายไฟ สะพานไฟ หรือที่เรียกเชื้อเพลิงกลุ่มนี้ว่า Class C ได้เช่นกัน

             สำหรับวิธีใช้ถังดับเพลิงที่ถูกวิธีนั้น เราควรศึกษาจากสลากที่ติดกับตัวถังและทำความเข้าใจอย่างถี่ถ้วน บนถังดับเพลิงทุกชนิด และทุกขนาด มีภาพแสดงขั้นตอนการใช้งานอย่างชัดเจน รวมถึงสัญลักษณ์ของประเภทเชื้อเพลิงกลุ่มต่างๆ ที่สามารถใช้ดับไฟได้ โดยมีหลักการใช้งานที่สำคัญสี่ขั้นตอน นั่นคือ เริ่มจากดึงสลักนิรภัยออก (สลักตัวนี้ทำหน้าที่ป้องกันไม่ให้ฉีด โดยเฉพาะเวลาขนย้าย) จากนั้นจึงปลดสายฉีด เพื่อเตรียมฉีด แล้วจึงกดตัวบังคับการฉีด โดยเล็งปลายสายฉีดไปที่ฐานของไฟ (ไม่ควรฉีดบริเวณเปลวเพลิง) แล้วส่ายหัวฉีดให้ผงเคมีกระจายไปทั่ว จนมั่นใจว่าไฟดับสนิท ข้อควรระวังในการใช้งานคือ ไม่ควรเข้าใกล้ หรือยืนห่างเปลวไฟมากเกินไป ระยะที่เหมาะในการใช้งาน คือ ห่างประมาณ 2- 3 เมตร โดยสามารถฉีดต่อเนื่องได้ประมาณ 20 – 30 วินาทีเท่านั้น

            นอกเหนือจากการใช้งานถังดับเพลิงอย่างถูกต้องแล้ว เรายังควรรู้จักวิธีดูแลและตรวจสอบถังดับเพลิงให้พร้อมใช้งานอยู่เสมออีกด้วย โดยหมั่นสังเกตมาตรวัดความดันของถัง ว่าอยู่ในระดับที่เหมาะสมหรือไม่ รวมถึงสภาพของถังต้องไม่มีรอยบุบ หรือรอยรั่ว หรือบวม มีสนิม สภาพสายฉีดอยู่ในสภาพสมบูรณ์ไม่อุดตัน หรือฉีกขาด ซึ่งถังดับเพลิงผงเคมีแห้งโดยทั่วไป มีอายุการใช้งานประมาณ 5 ปี  นั่นหมายความว่าถังดับเพลิงที่มีอายุมากกว่า 5 ปี ไม่ควรนำมาใช้งาน เพราะผงเคมีอาจเสื่อมสภาพ แรงดันในถังอาจลดลง จนไม่สามารถใช้ดับไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ